Shortlist
EAA | Emre Arolat Architecture
İdris Ayar [Ekip Lideri] | izlenimler
WAF hakkında…
Dünya Mimarlık Festivali [WAF], mimarlar ve tasarımcılar için düzenlenen en büyük global ödül etkinliği, aynı zamanda en kapsamlı mimarlık buluşmalarından biri. Bence en sıradışı ve ilgi çekici özelliği ise neredeyse “canlı değerlendirme” [live-judged] yapılıyor olması.
Büyükten küçüğe, iyi bilinen isimlerden, keşfedilmemiş [şimdilik] ofislere kadar çok farklı ölçekte birçok ofis, tipoloji ve işlevlere göre ayrılmış 44 ayrı kategoride projelerini sundular. Bu çeşitlilik, hem yapı türleri hem de güncel mimarlık tartışmalarına yönelik oldukça geniş bir temsiliyet zemini oluşturuyor.
Pandeminin getirdiği yavaşlamanın ardından, geçen yıl Portekiz’de tekrar yüz yüze bir etkinlik olarak geri dönüş yaptı. Bu sene ise WAF, 2015’ten bu yana tekrar ev sahibi olarak Singapur’u seçti. 2024’te de yeniden Singapur’da olacağı duyuruldu. Bu seçimler, dünyadaki mimarlık tartışmalarının odağı ile ilgili bazı izler taşıyor. Bu sene oldukça başarılı ve geniş katılımlı bir geri dönüş yaptığını söyleyebiliriz.
WAF 2023’ün temasını “Katalizör” [Catalyst] olarak açıklamıştı. Oldukça ilgi çekici ve günümüz mimarlık tartışmalarında önemli bir yeri olduğunu düşündüğüm bazı konulara işaret ediyor. Mimarlık ve tasarımın pozitif değişim için birer katalizör olabileceği tartışan, tasarımın çevrelerini değiştirmedeki gücünü sorgulayarak, bunu olumlu yönde kullanmanın yollarını arayan bir tartışma odağı olarak görüyorum bu temayı. Hem düzenlenen panel ve konuşmalarda, hem jüri değerlendirmelerinde hem de “Yılın Binası” gibi büyük ödüllerde bu temanın etkisini görebiliyoruz.
öne çıkanlar…
Genel olarak WAF oturumlarının ve değerlendirmelerinin, özgün düşünce barındıran, doğal ve yapılı çevresiyle, içinde bulunduğu politik ve sosyolojik durum ile güçlü ilişki kuran, bağlamsal ilişkileri kuvvetli, projeye sadece yapı ölçeğinde değil, daha geniş bir ölçekten yaklaşan ve söyleyecek sözü olan projeleri öne çıkardığını görüyoruz. Jüriler, bir şekilde, yaptığımız şeyin “nedenini” sorgulamakla ilgileniyor. Müşteri isteği miydi? Arazinin bir kısıtı veya gerekliliği miydi? Ofisin, mimarlık pratiğinin ilgili proje ile keşfetmeye çalıştığı yeni bir yöntem, yeni bir yaklaşım mıydı? Yapılan şeyin nedenleri ve arkasındaki hikaye ne kadar güçlü olursa projenin de bağlamı, yer ile ilişkisi o kadar güçlü oluyor ve bu değerlendirmelere yansıyor.
EAA olarak, tasarım pratiğimizdeki esas konu her zaman “bağlam” oldu. Yapıları bir obje olarak ele almanın ötesinde, entelektüel olarak da onu yere bağlamayı amaç ediniyoruz. Bu yaklaşımımızın çok görünür olduğu iki projemiz ile iki ödül aldık.
Kültürel Kimlik kategorisinde WAFX ödülü alan Ajman’daki Nora Cami ve Toplum Merkezi proje değerlendirmesinde, yapının kent ölçeği ve çevresiyle ile kurduğu ilişki ile cami mimarisine yönelik ortaya koyduğu yenilikçi ve ufuk açan yaklaşımının etkili olduğunu düşünüyorum. Bu projenin ihtiyaç programının oluşturulmasındaki rolümüz, sadece cami yapmak yerine, yardımcı fonskiyonlar ile yapıyı her daim yaşayan bir toplum merkezine dönüştürme sürecindeki etkimizin de dikkat çektiğini düşünüyorum.
Geleceğin Rekreasyon Yapısı [Future Leisure-led Development] kategorisinde “Highly Commended” ödülü alan Arnavutluk’taki Hyatt Regency White Roads Oteli projesinde, yapının sadece kendi fiziksel yapısı değil, aynı zamanda yakın çevre, şehir ve hatta ülke ölçeğinde sergilediği bağlam gücü sayesinde, bölgedeki diğer turizm projelerine referans olabilecek ve öncü olabilecek bir potansiyeli olduğunu ve bunun jüri tarafından görüldüğü düşünüyorum. Projenin hemen yanında bulunan ve doğal park alanı olan Delta oluşumu ile kurduğu ilişki, bu ilişkinin yorumlanması ve soyutlanmasındaki zihinsel derinlik ile bu yorumlamanın fiziksel estetiğinin de bu değerlendirmede etkili olduğunu görüyoruz.
hazırlık…
Festivalin ilk günü, sunumlar henüz başlamadan, program direktörü Finch jüri üyeleri ile yaptığı toplantıda şunu söyledi: Bugün 17 farklı odada ayrı ayrı sunumlar olacak. Bazı kişiler iyi sunumlar yapabilir, bazıları heyecanlanabilir, kötü bir gün geçirebilir. Sizin göreviniz iyi sunumları değil, iyi projeleri seçmek ve projelerin potansiyellerini anlamaya çalışmaktır.
Bununla beraber, projenin arkasındaki hikayeyi, bağlamı, neyi neden yaptığınızı ortaya koyan akıcı bir sunumun önemli olduğunu düşünüyorum. Projenin ne kadar zamandır içinde olunursa olunsun, biraz geriye çekilmek, projeye tamamen yabancı bir gruba projenin asıl ve öz hikayesini anlatmaya odaklanmak, buna göre anlatımı rafine hale getirmek jüri üyelerinin projeyi anlamasına yardımcı olacaktır.
WAF sunumlarının gözardı edilemeyecek bir teknik tarafının olduğunun farkında olmak gerek. Oldukça nizami, yoğun ve aksamaya mahal vermeyen bir programı var. Projenin ölçeği ne olursa olsun, kentsel projelerden, tek ev projesine kadar, sunumunuz için sadece 10 dakika veriliyor. Bu 10 dakikayı en iyi şekilde kullanmanız için zaman kontrolü yapabilmekle beraber iyi bir editleme yapmak gerekli.
Tıpkı sunum yapanlar gibi, jüriler de oldukça çeşitli arkaplanlardan gelen kişilerden oluşuyor. Hepsinin ilgileri başka bir odakta olabiliyor, bu sebeple soru-cevap kısmına hazırlık oldukça zor fakat projeye ve hikayesine hakim iseniz buna gerek de olmayabilir. Kendi kategorinizin sunumlarını izlemek, dolayısıyla jürinize ve sorabileceği sorulara dair bazı fikirler edinmek yardımcı olacaktır. 10 dakikalık sunum içerisinde değinemediğiniz konulara soru-cevap kısmında değinmek ve soruları bu bağlamda kullanmak da projeyi kısıtlı zaman içerisinde jüri üyelerine anlatmak için iyi bir yol.
eleştiri…
WAF’ın oldukça geniş bir temsiliyet zemini oluşturması, her ne kadar çok çeşitli kategoriler ile sınıflandırma yapılsa da aynı kategori içinde “yarışan” projeleri birbirinde hayli farklı kılabiliyor. Çok büyük ölçekli bir turizm yapısı ile, ormanda tek odalı bir kabin projesi aynı kategoride yarışabiliyor örneğin. Kategori içerisinde yarışan projelerin sayısının da fazlalığı göz önüne alındığında oldukça zorlu bir festival olduğu söylenebilir. Bununla beraber çok zengin bir mimarlık tartışma ve üretme ortamının tam merkezinde olmak, duygusal bir yerden bakarsak tasarımcılar ve projeleri ile doğrudan bir bağ kurmanın çok ufuk açıcı ve heyecan verici olduğunu düşünüyorum. Güncel mimarlığı online veya basılı yayınlardan takip etmekten daha öte bir deneyim bu.
dikkat çeken projeler & sunumlar…
Tamamlanmış yapılarda yılın en iyi binası ödülünü alan, Huizhen High School yapısını, verimlilik esaslı mevcut eğitim modeline bir başkaldırış olarak “zaman kaybetmeye” teşvik eden tasarımını ve şiirsel anlatımını oldukça başarılı buldum. Fakat büyük ödülü almasını beklediğim asıl proje Taiwan – Reyhanli Centre for World Citizens projesiydi. Katalizör temasının tam karşılığı olan bu proje, tasarımın sınırlarının olmadığını, etrafını değiştirebilme ve “iyilik” yaratabilme potansiyelini oldukça açık bir şekilde ortaya koyuyor. Kendi kategorisinin kazanını olması ile beraber bu projenin Türkiye mimarlık ortamında daha fazla yer bulması gerektiğini düşünüyorum.
Son olarak, tamamlanmamış yapılarda yılın en iyi yapısı ödülünü alan Kahire’deki The Probiotic Tower projesi de oldukça dikkat çeken ve aldığı ödülü hakettiğini düşündüğüm diğer bir proje idi. Günümüz mimarlık tartışmasında oldukça ilgi çekici bulduğum yeni yapı yapmama, yıkmama ve iyileştirme kavramlarına oldukça yenilikçi bir yorum getirdiğini düşünüyorum.
